De Brink 2.0, vruchtbare grond voor voorzorgcirkels

We staan bij een klein grasveldje aan de Madernastraat in Almere. Een wandelpaadje snijdt het veldje in tweeën. Aan de ene kant van het pad staat een speeltoestel voor jonge kinderen. Aan de andere kant een grote picknicktafel, een paar houten bloembakken en een bord. Wij zijn op De Brink, winnaar van de juryprijs van de ZorgSaamWonen Award 2023. De Award, die de initiatiefnemers op 4 oktober in ontvangst hebben genomen, siert het mededelingenbord. Op het bord prijkt ook de oorkonde. Naast een aankondiging voor de tweewekelijkse koffieochtend en een mooie uitleg over wat een Brink is; een openbare ruimte waar mensen uit een dorp of wijk samen kunnen komen. We gaan in gesprek met Hans van Steenis (87 jaar) en Frans Nieuwland (70 jaar), aanjagers van De Brink 2.0.

Iedereen kent wel zo’n grasveldje. Er zijn er heel veel van in onze wijken en buurten. Plekken om te spelen, te zitten en te ontmoeten. En om te ‘hangen’. Hans: “Enige jaren geleden was er in de gemeente Almere wat reuring rondom een ‘hangplek’ voor senioren. Mensen die elkaar ontmoeten, een kopje koffie drinken en het gezellig met elkaar hebben. Alleen toen op een plek waar dat niet helemaal gewenst was. Het bracht mij en een aantal leden van de Denktank Actieve Senioren, die toevallig ook in mijn straat wonen, op het idee om een ‘hangplek voor senioren’ in te richten op het plantsoentje hier om de hoek. Een ontmoetingsplek waarmee we de sociale samenhang in de wijk willen stimuleren en bouwen aan een warme leefgemeenschap in onze buurt.”

Het idee was geboren, de plek was gevonden en de picknicktafel ook. Frans: “We wilden geen bankje, maar een tafel om aan te zitten. Eentje waar je makkelijk van de zijkant in kon schuiven. En dat is gelukt via Marktplaats voor een taart en een bos bloemen.” Met een inleg van tien euro per persoon als startbudget werden flyers gedrukt en zijn de eerste pakken koffie gekocht. Frans gaat verder: “We hebben de flyer met uitnodiging voor een vrijdagochtendkoffie op De Brink bij de buurtbewoners in de brievenbus gestopt en zijn gewoon gestart.” 

De gemeente werd pas in het initiatief meegenomen toen de tafel er al stond. Hans: “Uit angst voor overlast kwamen er protesten, met name van mensen die er direct naast woonden. De plek trekt namelijk ook andere groepen aan, bijvoorbeeld jongeren.” Onder leiding van de buurtregisseur zijn de initiatiefnemers het gesprek met de buurtgenoten aangegaan. Mensen hebben hun bezwaren kunnen uiten. Frans: “Ik woon naast het veldje en heb gewoon aangegeven dat als er dingen gebeuren die niet door de beugel kunnen, mensen mij altijd kunnen bellen. Dat bracht wat rust.” Samen op zoek gaan naar mogelijkheden en oplossingen is belangrijk voor initiatieven als De Brink. De buurtregisseur zag kansen en besloot het initiatief een jaar de tijd te geven. Na dat jaar zou er een evaluatie volgen. Frans: “We zijn inmiddels al drie jaar verder en klachten zijn er nauwelijks geweest.”

Levendige ontmoetingsplek

Het plantsoentje is in twee jaar tijd getransformeerd van een weinig gebruikt speelplekje naar een levendige ontmoetingsplek voor oud én jong(er). Hans: “We willen de hele buurt bij De Brink betrekken. Naast de vrijdagochtendkoffie, dat vooral een ontmoetingsmoment is voor ongeveer twintig gepensioneerden uit de buurt, zijn er allerlei andere activiteiten geïnitieerd: stekjes-middag, midwinterfeest met glühwein en soep, burendag, midzomerborrel. Bij dat soort activiteiten komen er ook mensen met kinderen. En het mooie is, als wij dan al lang vertrokken zijn, feesten zij nog even door.” Frans vult aan: “Het is gewoon een succes gebleken, voor ons én voor de buurt. Mensen waarderen de activiteiten en komen graag. We betrekken hen er ook zo veel mogelijk bij zodat zij zich mede-eigenaar gaan voelen van De Brink. Dat heeft zo z’n voordelen voor wat betreft het beheer van de plek. We zorgen er met elkaar voor dat het netjes blijft en bewaken samen de ‘gebruiksregels’ van de plek.”

Voorliggende preventie

Een initiatief als De Brink kan op heel veel plekken ontstaan. Mits er intrinsiek gemotiveerde mensen zijn die met elkaar zeggen ‘wij gaan dit doen’. En ook de tijd én ruimte krijgen om een plek te laten groeien en bloeien. Hans: “Dankzij De Brink hebben buurtbewoners elkaar leren kennen en is de sociale cohesie toegenomen. Het zou daarom heel mooi zijn als de gemeente Almere nieuwe ‘Brink-initiatieven’ elders in de stad ondersteunt. We hebben het hier over voorliggende preventie. Investeren in het welzijn van mensen bespaart op uitgaven in de zorg.”

Twee trouwe bezoekers van De Brink (Hans en Rob van der Brugge) gaan hierin nog een stapje verder. Afgelopen april hebben zij twee voorzorgcirkels opgericht. Een voorzorgcirkel (concept van Henk Geene) is een groep van acht tot dertien zeventigplussers die dichtbij elkaar wonen en met elkaar afspreken om naar elkaar om te zien en elkaar te helpen met allerlei klussen. Een potentieel van vitale mensen waar nu nog nauwelijks gebruik van wordt gemaakt en die de mantelzorgers en zorgprofessionals kunnen ontlasten. De invulling van wat wel en wat niet gedaan wordt, bepaalt de cirkel zelf. Hans: “We hadden contact gezocht met de Schoor, de welzijnsorganisatie in Almere. Samen met de ouderenwerker van dit stadsdeel hebben we een informatiebijeenkomst over voorzorgcirkels georganiseerd. Maar liefst dertig buurtbewoners kwamen op de bijeenkomst af en op één bewoner na zijn zij allen aangesloten bij één van de twee voorzorgcirkels.” De voorzorgcirkels worden geborgd door de Schoor.

De ouderenwerker volgt op afstand wat er gebeurt binnen de cirkels, fungeert als onafhankelijke derde wanneer er onenigheid zou ontstaan binnen de groep. En heeft een netwerk in de wijk naar ouderen die mogelijk zouden willen aansluiten of een eigen cirkel willen beginnen. Hans: “Vanuit de cirkels ontstaan weer nieuwe activiteiten. Zoals een fietsclub, een handwerkclub en een luisterclub. Niet geheel toevallig, wij stimuleren dat ook. Zodat mensen op een ontspannen manier met elkaar in contact blijven. Als er zich dan een hulpvraag voordoet, dan zal iemand die vraag makkelijker stellen. Simpelweg omdat we elkaar al wat vaker zien en spreken.”

De Brink in 2024

Hans en Frans hopen dat De Brink in 2024 verrijkt kan worden met een tweede bankje. Frans: “Het wordt wat krap met zitten. Maar verder is het goed zoals het nu is.” Hans vult aan: “Omdat we de twee voorzorgcirkels hebben, ontstaan via die weg de clubjes en het omzien naar elkaar. Waren die voorzorgcirkels er niet, dan zouden we actief vanuit De Brink meer activiteiten zijn gaan organiseren. Maar dat heeft zich dus al organisch via een andere weg geregeld.” De wens van beiden is dat er meer plekjes in Almere gaan komen én meer voorzorgcirkels. Hans: “Je hebt een voedingsbodem nodig om een voorzorgcirkel te kunnen laten ontstaan. Bij ons was dat onze Brink.” Frans vult aan: ”Het winnen van de Award, de erkenning die het met zich meebrengt, helpt om de gemeente te laten inzien dat initiatieven zoals de Brink ook elders in de gemeente een plek verdienen. Daar zijn we blij mee!”

Lees & Vaktip; Webinar waarin Henk Geene, Henk Ermers, Danielle Harkness, Judith Somers en Corinda van Tilborg ons meenemen in de ontwikkelingen van de Voorzorgcirkels en de mooie voorbeelden landelijk, zoals dit mooie voorbeeld uit Almere. Wil je je ook aanmelden? Dat kan via onderstaande link 

https://www.deelmee.nl/kalender/activiteit/2457-voorzorgcirkels-zorgzame-gemeenschappen