Het belletje…en specificaties van de dood

Twaalf jaar geleden heb ik me omgeschoold in de terminale zorg, wat een prachtige afsluiting werd van een mooie loopbaan. Het rustig waken bij iemand die niet meer behandeld hoeft te worden, het ondersteunen van mantelzorgers, en het samen wachten op de grens van leven en dood: ik voelde me als een poortwachter, precies op mijn plek.

Ik denk terug aan mevrouw R, die vredig overleed met haar hand in de mijne. "Goede reis," zeiden we tegen elkaar, en toen sloot ze haar ogen. Met de heer Z zat ik uren op de rand van zijn bed. We aten bananen en keken naar de lichtjes op de snelweg. Hij vertelde over Marokko en sliep daarna, voor het eerst in weken, een hele nacht door. Terwijl de heer P sigaretjes rolde en naar muziek luisterde, werkte ik aan de correcties voor ons tweede boek – het was gewoon gezellig. Ik waakte in huizen vol honden en papegaaien, in kleine cottages en grote villa’s, bij mensen die worstelden en bij mensen die zich vredig overgaven. Wat ik heb geleerd, is dat als je durft te leven, je ook durft te sterven.

Dit verhaal gaat over meneer J. Hij lag in bed in de woonkamer, keek tv en had net nog iets gegeten. Een postoel stond naast het bed. Zijn vrouw ging al snel naar boven om te slapen en zei nog: "Wel bellen, hè!" Hij bevestigde dat hij dat zou doen.

Ik hielp hem op de postoel en we praatten wat. Hij vertelde dat hij bij ASML had gewerkt – net als mijn man. Technische mannen, daar kan ik wel mee lachen. 😊

We wensten elkaar een rustige nacht. Maar toen begon hij nerveus zijn belletje heen en weer te schuiven: eerst naar links, dan weer naar rechts, vervolgens terug in het midden van zijn kastje. Ik keek het even aan en vroeg wat hij precies aan het doen was. Hij antwoordde: "Dat is voor als ik vannacht doodga. Dan wil ik mijn vrouw meteen bellen."

Ik keek hem verbaasd aan en zei: "Ik denk niet dat u vannacht zult overlijden." Hij keek me met grote ogen aan. Hoe wist ik dat? Ik was hier toch niet voor niks? Zijn bed stond in de woonkamer, hij was terminaal, dat had de dokter gezegd!

Omdat mijn man ook een techneut is, begreep ik zijn verwarring. Hij had simpelweg geen idee wat hij kon verwachten. Dus vroeg ik hem: "Zal ik u de 'specificaties' geven van hoe het eruitziet als je doodgaat?" (Ik gebruikte bewust technische taal.)

Daar had hij wel oren naar! Ik legde uit dat hij dan geen tv meer zou kijken, niet meer op de postoel zou gaan, en geen koekjes meer zou eten. Ik vertelde dat hij steeds suffer zou worden, zijn handen en voeten kouder zouden aanvoelen, en dat hij uiteindelijk niet meer zou eten of drinken. Hij zou ook niet meer praten, en zijn ademhaling zou geleidelijk langzamer worden. Eén ding wist ik zeker: hij zou dan zeker niet meer op een belletje drukken.

Hij luisterde met open mond. Dat moest zijn vrouw weten! En waarom had de huisarts hem dit niet verteld? We praatten nog een tijdje verder, en daarna sliep hij diep en lang.

De volgende ochtend zwaaiden meneer J en zijn vrouw me samen blij uit toen ik naar huis ging. Ze hadden besloten om een gesprek aan te vragen met hun huisarts.

Maria Grijpma

Op dinsdag 19 november organiseer ik samen met Deelmee de Webinar 'Een gezonde dosis Positieve Gezondheid in de praktijk'. 

Hoewel je het misschien niet direct zou verwachten, is Positieve Gezondheid ook goed toepasbaar in de laatste levensfase. Verschillende theorieën onderstrepen hoe belangrijk het is om op een waardige en tevreden manier terug te kunnen kijken op het leven, en zo de naderende dood te accepteren. Het helpt ouderen om op een betekenisvolle manier na te denken over waar ze trots op zijn. Het gesprek gaat dan niet alleen over verlies, maar juist ook over de levenslessen die ze willen doorgeven aan hun dierbaren. Dit geeft voldoening en rust.

Meer weten? 

Een wilsverklaring kan helpen om tijdig na te denken over het levenseinde, en vergroot de kans dat later naar uw wensen wordt geluisterd. De NVVE organiseert elk jaar de Dag van de Wilsverklaring om het belang van de wilsverklaring en het gesprek daarover te benadrukken.

https://www.nvve.nl/dagvandewilsverklaring2024/einde-van-je-levensles/

De Podcast Leven met sterven | Leven met sterven

https://carend.nl/column/comfortabel

www.mooiemorgen.nl Mijmeren over leven en dood, website van Maria