Het belang van assertiviteit en hoe je dit in de praktijk brengt

Geschreven door Michaëla Merkus en Suzanne de Baere

In de moderne wereld, waar communicatie een cruciale rol speelt in zowel ons persoonlijke als professionele leven, is assertiviteit een onmisbare vaardigheid. Het werken met vrijwilligers vraagt een goede balans en begrenzing, en assertiviteit is daarbij een waardevolle eigenschap om te ontwikkelen. In dit artikel bespreken we het belang van assertiviteit, hoe het verschilt van agressief of passief gedrag, en geven we praktische tips om assertiever te worden.

Wat is assertiviteit?

Assertiviteit is het vermogen om je gedachten, gevoelens en behoeften op een directe, eerlijke en respectvolle manier te uiten. Het is een evenwichtige vorm van communicatie waarbij je zowel je eigen rechten als die van anderen respecteert. Het is belangrijk om te begrijpen dat assertief zijn niet hetzelfde is als altijd maar zeggen wat je denkt of wilt, zonder rekening te houden met anderen. Dit neigt eerder naar agressief gedrag. Waar agressie vaak ten koste gaat van anderen, draait assertiviteit om gelijkwaardigheid en respect voor zowel jezelf als de ander.

De relatie tussen assertiviteit en werken met vrijwilligers

Assertief zijn is belangrijk in elke situatie, maar vooral wanneer je werkt met vrijwilligers. Vrijwilligerswerk brengt vaak emotioneel werk met zich mee; je komt in contact met veel verschillende mensen, die allemaal op hun eigen manier communiceren. Daarom is het belangrijk dat je dicht bij jezelf blijft en communiceert op een manier die voor jou prettig voelt.

In vrijwilligerswerk kunnen grenzen soms vervagen. Denk bijvoorbeeld aan een vrijwilliger die je op zondagavond om half 11 belt, terwijl je vrij bent, of een vrijwilliger die je zijn hele levensverhaal vertelt, waardoor je ‘s nachts wakker ligt van de heftige verhalen. Ook kan het voorkomen dat een vrijwilliger vanuit emotie heftig op je reageert na een vervelende gebeurtenis op het werk, wat een blijvende impact op je kan hebben.

Deze situaties maken duidelijk dat het vergroten van je assertieve vaardigheden essentieel is om hier beter mee om te gaan. Op die manier leren anderen jouw grenzen te respecteren en kun jij jezelf beschermen tegen emotionele belasting.

Bovendien positioneer je jezelf sterker wanneer je assertief gedrag vertoont. Je laat zien dat het oké is om grenzen aan te geven en je eigen waarden te respecteren. En door zelf het goede voorbeeld te geven, moedig je anderen aan hetzelfde te doen.

Waarom is assertiviteit nog meer belangrijk?

Wanneer je niet assertief bent en passief gedrag vertoont, heb je vaak moeite om voor jezelf op te komen. Dit kan ertoe leiden dat anderen regelmatig over je grenzen gaan, wat ten koste gaat van je eigen welzijn. Je behoeftes blijven onuitgesproken, terwijl ze net zo belangrijk zijn als die van een ander. Hier zijn enkele voordelen van assertief gedrag:

• Verbeterde relaties: door assertief te zijn, bevorder je open en eerlijke communicatie, wat leidt tot sterkere, oprechte relaties. Mensen weten wat ze aan jou hebben en dat waarderen ze.
• Meer zelfvertrouwen: assertief gedrag versterkt je zelfbeeld. Je zult merken dat af en toe ‘nee’ zeggen de wereld niet doet instorten, en de meeste mensen zullen het ook gewoon accepteren.
• Minder stress: door duidelijk je grenzen aan te geven en voor jezelf op te komen, voorkom je misverstanden en onopgeloste conflicten, wat stress vermindert.

Hoe word ik assertiever?

Er zijn verschillende manieren om beter voor jezelf op te komen. Hier zijn enkele tips:

Tip 1: vergroot je zelfbewustzijn

Verdiep je in je eigen gevoelens en behoeften, zodat je duidelijk weet waar je grenzen liggen. Dit is de eerste stap naar assertiviteit, omdat je alleen grenzen kunt aangeven als je weet wat goed voor jou is.

Tip 2: gebruik "Ik"-boodschap

In plaats van de ander de schuld te geven, kun je beter je eigen gevoelens uitdrukken met zinnen die beginnen met "Ik". Bijvoorbeeld: “Ik voel me niet gehoord wanneer je me onderbreekt.” Dit maakt jouw boodschap persoonlijker en minder aanvallend, waardoor de ander eerder bereid is naar je te luisteren.

Tip 3: oefening baart kunst

Begin met assertief gedrag in minder stressvolle situaties, zoals het uiten van je voorkeuren in dagelijkse gesprekken. Dit helpt je om zelfvertrouwen op te bouwen voor uitdagendere situaties. Vind je het moeilijk? Oefen dan eerst met iemand die je vertrouwt door een situatie na te bootsen waarin jouw grenzen worden overschreden.

Tip 4: let op je lichaamstaal

Een open houding, oogcontact en een rustige stem dragen bij aan een assertieve uitstraling. Let in situaties waarin je voor jezelf moet opkomen op je houding en pas die bewust aan om sterker over te komen.

Conclusie

Assertiviteit is een essentiële vaardigheid die bijdraagt aan gezondere relaties, meer zelfvertrouwen en minder stress. Door bewust te werken aan je communicatie en zelfbewustzijn, kun je assertiever worden en deze vaardigheid inzetten voor een evenwichtiger en bevredigender leven.

Tijdens het Webinar die Michaëla en ik samen met Deelmee op donderdag 21 november om 13.00 uur geven, titel ‘Ontdek je assertieve kracht’ helpen we je graag om jouw assertiviteit te vergroten. We hopen je daar te zien!

PS Een tijdje geleden gingen Michaëla en Suzanne met elkaar in gesprek over assertiviteit in de Alles over Vrijwilligersmanagement podcast.

Bij interesse kun je de aflevering hier luisteren.