Geef inwoners positie

Anita Keita Adviseur met focus op gemeenschapsversterkend werken, versterken lokale democratie, voorzitter bestuur LSA bewoners, Rijnlands organiseren, de Nieuwe Route besluitvorming.

Idealiter werken overheid, markt en gemeenschappen samen. Dat vraagt om anders denken, doen en organiseren dan we gewend zijn. Deze nieuwsbrief is de ontdekkingstocht naar het HOE van gemeenschapsversterkend werken. Reis je mee?

De laatste tijd hoor ik van veel mensen, vooral programmaleiders, dat het zo ingewikkeld is om organisaties te laten samenwerken. In deze editie verken ik waarom het zo moeilijk is organisaties te laten samenwerken en wat de relevantie is van “Inwoners aan zet”,  juist bij dit thema.

We zetten de inwoner centraal

Toen ik als kersverse welzijnsbestuurder in 2017 alle aanbieders bij elkaar bracht rond het thema bestaanszekerheid, vroeg ik hen zich te positioneren t.o.v. elkaar en de inwoner.  Ik zag dat iedere aanbieder zich richtte op de cliënt, los van elkaar. Er was geen enkele samenwerking, iedere partij had zijn eigen achtergrond, missie en binding met cliënten.

In gesprek met leidinggevenden van gemeenten, rond het thema bestaanszekerheid, krijg ik een flash back naar dat moment. Ze proberen partijen beter te laten samenwerken voor mensen die leven in bestaansonzekerheid. De leidinggevenden vertrouwen me toe dat het niet meevalt om aanbieders te laten samenwerken. Maar als men dat dan wil, waarom is het dan zo moeilijk?

🙋

Er mist een partij aan tafel: de mensen om wie het gaat! In deze nieuwsbrief verken ik de vraag hoe we deze mensen een serieuze positie kunnen geven, zodat ze gemeenten kunnen helpen bij de publieke zaak. Want die publieke zaak begint bij ons, inwoners!

❌Waar kunt u beter mee stoppen?

Beter stopt u met de volgende route: er is een probleem, dat vertaalt u naar een opgave, u organiseert er een netwerk van organisaties omheen, dan bedenkt u samen een visie en oplossingen en vraagt u alle organisaties bij te dragen aan die oplossing. U richt een stuurgroep in en, “o ja inwoners, laten we in die stuurgroep ook 1-2 inwoners vragen hun perspectief in te brengen”. Mits het niet te abstract voor hen wordt…

⛔️ Welke valkuil kunt u beter vermijden?

Misschien denkt u nu: “Maar die mensen betrek ik wel eerder en op een praktischer niveau”. U spreekt ze regelmatig, u werkt met ervaringsdeskundigen. U laat hen meedenken en vanuit hun praktijk input geven op uwu beleid. Dat zijn de gebruikelijke manieren om mensen te betrekken.

Daarmee haalt u input op om goed beleid te maken. Waarin staat dat aanbieders moeten gaan samenwerken. Dat blijkt taaier dan gedacht. Dus gaat u inkoopstrategieën inzetten: in de opdracht van betrokken organisaties neemt u op dat ze moeten samenwerken. Als dat niet helpt rest u geen ander instrument dan een aanbesteding, waarin de samenwerking wordt afgedwongen. Enkele maanden na de aanbesteding hoort u van de ervaringsdeskundigen dat nou net voor hen goede partijen buiten de boot zijn gevallen in de gunning. U vraagt zich af of u het kind met het badwater heeft weggegooid.

❇️ Kan het anders?

Ik denk dat u inwoners en ervaringsdeskundigen veel meer positie kunt geven, waarbij u ook een deel van uw zeggenschap en verantwoordelijkheid met hen deelt. Door hen uit te nodigen op de stoel naast u of zelfs boven u. Laat u inspireren door modellen die we al kennen, zoals een burgerberaad, De Nieuwe Route, Raad van toezicht, Steward Ownership, Corporate social assessment, een jury. Laten we ons verbeeldingsvermogen eens aanspreken. Ik maak een beginnetje, vul in de comments vooral aan!

• 💡een burgerberaad kan vanuit het perspectief van inwoners u heel goed helpen om de bedoeling te definiëren. Wat willen we bereiken, wat kan binnen de wettelijke en financiële kaders, wat willen we voorkomen, hoe weten we of het goed gaat? Dat is het begin. U kunt kiezen om mensen via loting te vragen maar sterker is het om mensen te vragen die zich betrokken voelen. Dat is de aanpak van de Nieuwe Route; check Anke Siegers boek hierover: Van Gedoe naar Gedragen.

• 🔑een goede Raad van toezicht (RvT) bewaakt, vanuit maatschappelijk perspectief, de bedoeling. Een RvT kan hiervoor een eigen dashboard hanteren. In beursgenoteerde  bedrijven met steward ownership bepalen ‘stewards’ de koers. Zij beheren het stemrecht dat normaal gesproken bij aandeelhouderschap hoort. In hun besluiten staat de missie van het bedrijf voorop. Tot slot kennen sommigen bedrijven een Corporate social assessment: medewerkers stellen criteria op waaraan bedrijven zouden moeten voldoen. 1x per 5 jaar beoordelen of bedrijven daarnaar hebben gehandeld. Op basis daarvan ranglijst maken en bedrijven die het goed doen belonen en andere eventueel straffen. Dat is prikkel om maatschappelijke waardecreatie op te nemen in je bedrijfsplan. ➡️ Stel dat u het burgerberaad laat opvolgen door een soort RvT, Stewards of Assessment van het publieke belang bestaanszekerheid. De aanbieders leggen dan verantwoording af aan u én aan deze RvT/ stewards/ assessment van inwoners. Zij kunnen kritische vragen stellen, vanuit de bedoeling en hun kennis van de praktijk, ze kunnen bijsturen. Hierbij kunnen ze ook vormen van citizen science inzetten. De toezichthouders of stewards hebben die rol tijdelijk en worden hiervoor betaald.
• ⚔een jury wikt en weegt bij conflicten. Stel er zijn verschillen van inzicht, tussen aanbieders of tussen aanbieders en gemeenten. Het zou interessant zijn deze voor te leggen aan een jury van inwoners met ervaringskennis.

Kortom

Gemeenten werken aan ‘de publieke zaak’. Die publieke zaak gaat voor een groot deel over goed samenleven als inwoners en voor een deel over het algemeen belang, waarvoor we een democratisch gekozen bestuur hebben. Het is zaak dat de gemeente die twee kanten van de publieke zaak weer beter leert verbinden. Dat kan door inwoners meer positie te geven: als koersbepaler, bewakers van de koers, monitoren in de praktijk en als jury bij verschillen van inzicht.