Interview met Marika Biacsics Symposium 3G - 17 mei 2022

Marika Biacsics is de motor achter Netwerk Cliënt-en-Raad  Zorg (NCZ). Zij is een wandelende encyclopedie op het gebied van medezeggenschap. Ze doet niets liever dan mensen verbinden en helpen aan kennis, die zij kunnen gebruiken om de belangen van cliënten te behartigen. Op 17 mei a.s. organiseert zij in samenwerking met Peter Engering van idverde en Rens Tanis van Netwerkgids Nederland het Symposium 3G: Groen, Geluk & Gastvrijheid in de langdurige zorg.

Dit is de kans voor cliëntenraden om in één dag inspiratie op te doen over talloze onderwerpen, die het dagelijkse welbevinden van bewoners van verpleeghuizen kunnen verbeteren. Marika heeft een groep sprekers voor u verzameld, die net als zij maar één ding willen: zorg van uit een oprechte bejegening met echte aandacht, een goede sfeer en optimale service: kortom de BASS formule, die al jaren de drijfveer is van NCZ. Bent u benieuwd naar Marika als persoon, lees dan vooral het artikel tot het einde uit.

NCZ verbindt partijen rond cliëntmedezeggenschap in de zorg

NCZ is ontstaan naar aanleiding van de fusies van de ziekenhuizen in en om Arnhem rond het jaar 2000. Daarbij moesten de cliëntenraden van de ziekenhuizen Velp, Zevenaar en Arnhem niet alleen adviseren, maar ook fuseren. Hans Campfens, toen voorzitter van de cliëntenraad van Zevenaar, besloot om het wiel niet zelf uit te vinden en richtte een netwerk voor cliëntenraden op. Van elkaar kan je leren. Later heeft Marika dit initiatief uitgebouwd tot het huidige NCZ. Alles is gericht op het zo goed mogelijk functioneren en praktiseren van cliëntmedezeggenschap in de zorg.

NCZ werkt zorgbreed, van jeugdzorg tot verpleeghuizen, van huisartsenpraktijken tot ziekenhuizen, van kraamzorg tot GGZ en gehandicaptenzorg en alles wat daarbij hoort.  NCZ verbindt cliëntenraden met elkaar en met andere partners uit haar netwerk. Zij brengt mensen bij elkaar, zodat ze kennis kunnen delen en ervaringen kunnen uitwisselen. In een netwerk kan je kijken of er mensen zijn die je kunnen helpen, in plaats van dat jij het zelf moet bedenken of doen.

Kennisacademie heel praktisch, maar ook zeer informatief

NCZ heeft geen kantoorpand. “We zijn geen bedrijf, geen instituut maar een netwerk. Dat betekent dat we met weinig mensen en middelen, toch heel veel doen. Als ik zelf geen antwoord weet op een vraag, zet ik die uit in mijn netwerk en het antwoord wordt altijd gevonden”.

NCZ bevordert vanuit haar academie, met workshops, trainingen, cursussen, intervisies, advies en ondersteuning, het werk van cliëntenraden. Heel praktisch: hoe zet je dingen op, hoe pak je iets aan, hoe onderhandel je, hoe verdeel je de taken. Op de website vind je ook belangrijke informatie voor cliënten, mantelzorgers of wettelijk vertegenwoordigers.

Belangenbehartiging

De Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen (WMCZ 2018) bepaalt dat cliënten inspraak hebben. Individueel en georganiseerd in cliëntenraden. Cliëntenraden zijn immers de vertegenwoordigers van de cliënten, patiënten, bewoners van hun organisatie naar de bestuurder. Maar zelfs een wettelijk kader maakt medezeggenschap niet vanzelfsprekend. NCZ brengt daarom de medezeggenschap onder de aandacht door de belangen van cliëntenraden te behartigen bij de politiek, ministeries, zorgverzekeraars, branche- en beroepsorganisaties, inspectie, bestuurders en toezichthouders.

Valkuil voor cliëntenraden

Sinds de invoering van de (WMCZ 2018) hebben cliëntenraden in de langdurige zorg instemmingsrecht op alle terreinen die het directe welbevinden van de bewoners aangaat. En dat is heel veel. De grote valkuil voor cliëntenraden is dat de bestuurder de agenda bepaalt. En die agenda betreft vaak onderwerpen, die niet direct voelbaar van invloed zijn op het dagelijkse leven van de bewoners. Zeker bij grote organisaties met meerdere locaties ligt dit gevaar op de loer.  Hou je als lokale cliëntenraad niet te veel bezig met die grote onderwerpen, maar richt je op verbeteringen voor jouw bewoners, in jouw locatie.

Bekijk als lokale cliëntenraad goed wat zin heeft: waar kan je iets bereiken en heeft het zin om je energie erin te steken of waar kan je beter voor bedanken?  Het is de grote vraag of het verstandig is om veel energie te steken in bijvoorbeeld een fusierapport: dat is vaak al een gelopen race.

Hoe kan je als cliëntenraden het verschil maken

Het is dus erg belangrijk dat je als cliëntenraad keuzes maakt. Het begint met te bepalen wat je wilt bereiken. Dit geeft niet alleen richting aan je inzet en uitvoering van taken, maar maakt ook dat je nieuwe leden kunt werven. Je kan vertellen wat van hen verwacht wordt en waar je samen aan wilt werken.

Kies een paar onderwerpen waar je het verschil kan en wilt maken en focus je daarop. Wat is bij jullie belangrijk: de maaltijden, de omgeving, het groen, de inrichting? Is er passende dagbesteding en activiteiten of is er professionalisering en meer continuïteit nodig? Misschien wil je zorgen dat het winkeltje of de kapper betaalbaarder wordt en aanbiedt wat bewoners nodig hebben. Moet er betaald worden voor cappuccino of is die net als de koffie gratis? En hoe is het met de zorg? Helaas is het niet vanzelfsprekend dat deze werkt vanuit het BASS principe: bejegening, aandacht, sfeer en service.

Tijdens het symposium komen veel van de hiervoor genoemde onderwerpen aan de orde. De sprekers nemen jullie mee in haalbare mogelijkheden die voor de bewoners een wereld van verschil kunnen maken.

Cliëntenraden hebben recht op professionele ondersteuning

Als cliëntenraad heb je recht op professionele ondersteuning. Dit kan een ambtelijk secretaris zijn, maar het kunnen ook cursussen of trainingen zijn, ondersteuning van processen door professionals of externe adviseurs die op onderwerpen met je meedenken. Misschien kan je wel hulp gebruiken bij het onderhouden van contact met je achterban. Hoe inventariseer je wensen en behoeften, hoe vertel je wat je als cliëntenraad doet? Als je bedenkt wat een goed functionerende cliëntenraad kan betekenen voor bewoners, dan weet je dat het geld dat de organisatie aan de cliëntenraad uitgeeft, uiteindelijk ten goede komt aan deze bewoners.

Inspraak voor bewoners

Ook als mensen hun grip op de wereld dreigen te verliezen kunnen ze nog aangeven wat voor hun zélf belangrijk is. Het enige om hen te begrijpen is invoelingsvermogen, gebruik van intuïtie en echte aandacht. Komen tot goede zorg hoeft geen project te zijn: ga gewoon het gesprek aan!

NCZ vindt zelfs dat ouderen met dementie nog deel kunnen uitmaken van een cliëntenraad.

Gouden tip tussendoor: zorg op tijd voor een levenstestament.

In de ideale wereld hebben de bewoners zelf inspraak. Maar al te vaak worden zij gepasseerd en wordt alles met hun vertegenwoordigers overlegd. En het erge is: bij mensen met dementie mag dit ook nog. Het is ontzettend belangrijk dat je in goeden doen via een levenstestament regelt wie jouw (wettelijke) en/of (informele) vertegenwoordiger is. Staat dat niet op papier, dan kan een instelling vanaf het moment dat je daar zelf niet voldoende meer toe is staat bent, zorgen dat er een vrijwillige mentor wordt aangewezen die jouw belangen behartigt. Deze heeft dan vaak meer over de cliënt te zeggen dan diens eigen familie.

Wie is Marika

Na het lezen van het voorgaande is je vast wel opgevallen met hoeveel passie Marika met NCZ zich inzet voor haar leden. Maar ook niet leden zijn welkom voor informatie en kennis. Als je met Marika spreekt valt onmiddellijk haar enorme betrokkenheid, enthousiasme en gedrevenheid op om andere mensen te helpen. Het is iets dat er al jong in zat. “Mijn vader vluchtte uit het communistische Hongarije. Hij kwam uit een wereld waar je als individu niets hebt in te brengen. Waarschijnlijk komt daar mijn drang naar inspraak vandaan. Ik vind dat iedereen de kans moet hebben om mee te praten en mee te denken over de onderwerpen die henzelf aangaan”. Al op jonge leeftijd was ze lid van het bestuur van een Jeugdcentrum waar een Top 100 werd samengesteld. Marika ging meteen aan de slag om ieders mening op te halen. “Ik vond toen al dat je alleen een top 100 kan samenstellen door iedere deelnemer een top 10 in te laten vullen en de resultaten daarna te verwerken”.

Dat is Marika ten voeten uit. Als ze maar een probleem ruikt schiet ze in de actiemodus. “Ik zie het eindresultaat van zaken vaak al helemaal voor me, en dan hop aan de slag en het liefst alles morgen klaar. Maar ik weet dat het zo niet werkt. Alleen ga je sneller, maar samen kom je verder.  Ik vind het vooral leuk om iets samen met anderen te bereiken.  En dan vanuit de gedachte dat ik anderen kan helpen. Natuurlijk ben ik tevreden als het doel wordt bereikt, maar ik geniet bijna nog meer van de weg die we samen ernaartoe afleggen”.

Zo besloot ze aan het begin van de uitstroom van vluchtelingen uit Oekraïne, voor een hotel in Polen, een oproep te doen op sociale media voor spullen voor baby’s en kinderen. “Ik dacht: ik heb een weekje vakantie, ik heb een busje, laat ik mensen helpen!”. Binnen een dag stond haar hele oprit vol met spullen en uiteindelijk organiseerde ze die week met vrijwilligers niet alleen de inzameling van spullen, maar ook verpakkingsmaterialen en vervoer door een beroep te doen op de hulp van lokale ondernemers. Dit resulteerde in 7 trailers van 13 meter lang, vol spullen. Ook bij zo’n actie blijkt weer het belang van een goed netwerk.

Wil je Marika spreken? Zij is erbij op 17 mei!