Atlant brengt rust op de huiskamer met Namaste

Namaste Familieprogramma

Afdeling Crocus van locatie Heemhof van Atlant startte als een van de eerste in Nederland met het Namaste Familieprogramma. De afdeling deed mee aan het onderzoek naar de effecten van het programma. Twee keer per dag probeerden de verzorgenden op een liefdevolle, aandachtige manier een contactmoment met bewoners met gevorderde dementie te organiseren. En dat lukte bijna altijd. Het ontstaan van Namaste en de bevindingen stonden centraal op het symposium ‘Zorgen voor verpleeghuisbewoners in de laatste levensfase’ van het Universitair Netwerk voor de Care sector Zuid-Holland (UNC-ZH). Teamleden van afdeling Crocus gaven een plenaire presentatie en een workshop.

Atlant wil de kwaliteit van leven van mensen met dementie verbeteren. Bijvoorbeeld met Namaste. Meer persoonlijke aandacht en aansluiten bij behoeften zit vaak in kleine dingen: een handmassage, muziek, geuren. Afdeling Crocus ging ermee aan de slag. Op het symposium delen Teamleider Judith van Schagen, helpende Anneke Jacobs en activiteitenbegeleider Susan Gopalsamy hun ervaringen.

Hoe hebben jullie het voor elkaar gekregen om 7 dagen per week 2 keer per dag Namaste te doen?

Susan: ‘Door er als afdeling samen de schouders onder te zetten. Natuurlijk heeft dat wel even voeten in de aarde gehad. En 7 dagen per week 2 keer per dag lukt nog niet altijd. Maar we proberen het wel. En dan zie je mooie effecten. Volhouden lukt ook omdat we elkaar inspireren, bijvoorbeeld door workshops te volgen. En we besteden tijd aan reflectie: wat doet het met mij als ik de bewoners rustig zie worden.’

‘Ik vind het heel mooi dat je de bewoners heel goed leert kennen. Hoe meer tijd je aan ze besteed, hoe beter je ze leert kennen.’

Wat zijn de belangrijkste voordelen van Namaste?

Anneke: ‘Ik kan zoveel voordelen noemen! Ik vind het heel mooi dat je de bewoners heel goed leert kennen. Hoe meer tijd je aan ze besteed, hoe beter je ze leert kennen. De bewoners zijn nu nog meer mijn (werk)familie. Als ik er ben, zorg ik met Namaste dat mijn familie een prettige dag heeft.’

‘We merken dat het moeilijk is de cultuuromslag te maken van verzorgende naar welzijnsmedewerker. Dat vergt een andere mindset.’

Kleven er ook nadelen aan Namaste?

Judith: ‘Ik noem het liever uitdagingen. We merken dat het moeilijk is de cultuuromslag te maken van verzorgende naar welzijnsmedewerker. Dat vergt een andere mindset. Verzorgenden moeten leren dat ze de rust pakken voor een Namaste-sessie. Ook als de vaatwasser nog niet is uitgepakt. Verder is het belangrijk dat de verzorgenden tijdens de Namaste-sessies in hun comfortzone blijven. Vanuit de gedachte dat je de dingen moet doen die bij je passen. “Wat past bij mij” was soms best een zoektocht.’

Anneke: ‘Als je iets doet wat je zelf leuk vindt, dan geef je dat plezier door aan de bewoners. En daar word je zelf ook weer blij van.’

Het Namaste-onderzoeksproject is afgelopen. Gaan jullie door?

Susan: ‘Dat is nooit een vraag geweest: we zien zoveel positieve effecten, wij gaan zeker door. Alle andere locaties voor bewoners met psychogeriatrie starten nu ook met Namaste. Wij bieden scholing en coaching.

Judith: ‘Daarbij ligt de focus op de medewerkers laten ervaren wat Namaste doet. Zo bevorderen we de intrinsieke motivatie. Als we het programma simpelweg opleggen, komt het niet van de grond.’

Betrekken jullie mantelzorgers ook bij Namaste?

Anneke: ‘Wij betrekken de mantelzorgers zonder meer. We staan heel erg open voor hun inbreng. Maar tegelijkertijd hebben we realistische verwachtingen: veel mantelzorgers hebben zelf een baan of een gezin en dus weinig tijd.’

Susan: ‘We informeren mantelzorgers over Namaste tijdens familieavonden. Daar laten we ook de materialen zien en hoe ze die kunnen gebruiken om in contact met hun naaste te komen. Mantelzorgers zijn ook altijd welkom bij de Namaste-workshops.’

Zintuigenprikkeling

In de workshop gaat Atlant vervolgens dieper in op de uitvoering van Namaste. ‘Op afdeling Crocus hebben we Namaste op de huiskamer geïmplementeerd’, vertelt Susan. ‘De sessie begint met de sfeer: rustgevend muziek, een prettige geur uit de aromadiffuser, een kopje koffie of thee met wat lekkers. In onze sessies focussen we op zintuigenprikkeling.’

Strand

Susan beschrijft een Namaste-sessie met het thema strand.

‘In de aromadiffuser zit een oceaangeur, we zetten een cd op met geluiden van meeuwen of spelende kinderen aan het strand of golven. Bij de handmassage gebruiken we een olie met de geur van zonnebrandcrème. Bewoners die wat actiever willen zijn, kunnen kneden met kinetisch zand. Of een eenvoudige puzzel leggen met een strandafbeelding.’

Susan kiest bewust voor puzzels met afbeeldingen die bij de belevingswereld van de bewoners passen. ‘Dus géén kinderachtige plaatjes, maar bijvoorbeeld een mooie schelp of een strandstoel met parasol.’ Ook gebruikt ze vaak magneetplaten. ‘Die zijn er in verschillende thema’s. Een leuke manier om met bewoners in gesprek te komen.’

Geborgenheid

Een van de aanwezigen vraagt hoe Susan als activiteitenbegeleider tegen Namaste aankijkt: ‘Onze ervaring is dat activiteitenbegeleiders zich soms “aangevallen” voelen als verzorgenden activiteiten aanbieden in de huiskamer.’ Susan heeft daar geen last van. ‘Atlant kiest een aanpak waar ik achter sta. Op maandag en woensdag zijn er vaste activiteiten. Daarnaast organiseren we ook grotere activiteiten, zoals zingen en bingo. Dat zijn activiteiten voor de actievere bewoners. Maar er zijn ook bewoners die daar niet aan mee kunnen doen. Voor die bewoners is Namaste op de huiskamer een uitkomst. Ze vinden de geborgenheid van Namaste heel fijn. Wie de activiteit in de huiskamer aanbiedt, maakt mij niet uit. Zolang de bewoners een fijne dag hebben!’ Natuurlijk is het wel aan de activiteitenbegeleiders om deskundigheid over te dragen. ‘Ook helpen wij de collega’s van de afdelingen te zoeken naar wat bij ze past. Dat vind ik erg leuk om te doen.’

Klanksessie

Voor Anneke was het duidelijk dat ze graag met klank werkt. Tijdens de workshop neemt ze een aantal deelnemers mee in een klanksessie. Ze vertelt een eenvoudig verhaal, waarin elke deelnemer aan de sessie een rol heeft. De een maakt het geluid van de wind, de andere van de regen of de golven. ‘Door mensen actief te betrekken en met klanken bezig te laten zijn, komt het verhaal heel anders over. Na zo’n klanksessie is de huiskamer altijd rustig en tevreden.’ Uit de zaal komt de vraag hoe de bezetting is tijdens een Namaste-sessie. ‘Wij hebben 2 groepen van 10 bewoners en 1 groep van 11. Tijdens de Namaste-sessies zijn altijd 2 medewerkers aanwezig. Dat kunnen verzorgenden, medewerkers maatschappelijke zorg of huiskamermedewerkers zijn. Samen bewaren ze de rust op de huiskamer. En dat moet ook wel om serieus met Namaste bezig te kunnen zijn. Anders komt er altijd wel iets tussen.’

In het artikel: ‘Namaste Familieprogramma: Meer kwaliteit van leven voor mensen met gevorderde dementie’ worden de resultaten van het onderzoek naar de effecten van het programma beschreven. Onderzoeker Hanneke Smaling: ‘Bewoners die aan het Namaste Familieprogramma meedoen zijn minder agressief, meer ontspannen en bloeien op.’ 

Tekst: Ingrid Brons
Foto: Amsterdam UMC

Meer weten

Bekijk de video van Atlant over het Namaste Familieprogramma

• Lees meer over het Namaste Familieprogramma bij Atlant
• Lees meer over het Namaste Familieprogramma van het UNC-ZH