Van medezeggenschap naar eigenaarschap

De uit 2018 stammende Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz) wordt komend jaar geëvalueerd. Wat mij betreft gaat deze wet flink op de schop en wordt hij veranderd in de Wet eigenaarschap burgers.

Zorg is niet oneindig. We moeten leren omgaan met schaarste, dat is wel duidelijk geworden. De klassieke reflex waarbij het zorgaanbod centraal staat (‘wij nemen het wel over’) zal plaats moeten maken voor een beweging waarbij formele zorg intensief samenwerkt en samenvloeit met informele en semi-formele zorg.

Van medisch naar welzijnsmodel

Deze beweging houdt tevens een transitie in van een medisch naar een welzijnsmodel. Er moet meer ruimte gegeven worden aan wat mensen samen kunnen, aan zorgzame gemeenschappen. De formele zorg- en welzijnswereld moet hierbij gaan aansluiten en aanvullend werken, zich aanpassend aan de schaal waarop mensen zich verbonden voelen in de wijk of het dorp. Zo ontstaat een lokaal ecosysteem voor maatschappelijke gezondheid.

Bijpassende wetgeving

De wetgeving rond medezeggenschap zal hierop moeten worden aangepast. Als voorzet hoe dat kan worden gerealiseerd, twee belangrijke uitgangspunten:

1. Regel de zeggenschap niet meer op instellingsniveau, maar op wijk- of dorpsniveau.

Steeds minder mensen maken gebruik van slechts één zorginstelling. In de netwerkzorg die het IZA ambieert werken verscheidene organisaties naadloos samen. Dan heeft het ook geen zin om voor elke organisatie apart een cliëntenraad in te richten. In plaats daarvan is het zinvol om inwoners verregaande invloed te geven over hoe de integrale zorg in hun wijk of dorp is georganiseerd. Van cliëntenraad naar burgerraad.

2. Van zeggenschap naar eigenaarschap

In het licht van de vermaatschappelijking van de zorg dienen bewoners van wijken échte zeggenschap te krijgen over hun leefomgeving. Zo worden ze ook uitgedaagd om eigenaarschap te ontwikkelen: het gevoel dat men (mede)verantwoordelijkheid draagt voor de inrichting en uitvoering van zorg en welzijn in hun wijk of dorp. Vanuit de gedachte: versterk de gemeenschap, ontlast de zorg.

Laten we de komende tijd samen, overheden, zorgpartijen én burgers, grondig nadenken over hoe we dit gaan organiseren. Organisaties die burgers vertegenwoordigen, zoals NLZVE, LOC Waardevolle Zorg en Espria Ledenvereniging, praten hier graag over mee.

Jan Smelik, algemeen coördinator NLZVE (Nederland Zorgt Voor Elkaar)

Ook te lezen op Zorgvisie