Tot de laatste adem en slag van het hart

Martin Kooij  o.a. arts in de ambulante zorg voor kwetsbare ouderen bij Geriant. Iemand omschreef mij ooit als "bouwer". Dat sprak me aan. Bruggen bouwen en vervolgens werelden verkennen, niet in de laatste plaats, die van de verouderende geest. In het onderwijs en de ouderenzorg zie ik twee belangrijke thema's. Verbinden en leren. Daar heb je anderen voor nodig.

Binnen die prachtorganisatie Geriant werk ik samen met GZ-psychologen en casemanagers dementie. Casemanagers hebben wat mij betreft de toekomst en een belangrijke sleutel in handen tot een kwalitatief verantwoorde dementiezorg in Nederland. Er is behoefte aan een breed inzetbare, zelfstandig opererende professional in een veelal versnipperd werkveld. Inhoudelijk, mediatief, praktisch en gericht op de hele mens en zijn/haar systeem. Bij voorkeur in kleinschalige verbanden (geen nummers, maar mensen) en dicht op de hoofdrolspeler in de eerste lijn, de huisarts.

Verder heb ik sinds 2000 tot 2016 het voorrecht gehad om bij Gerion aan het VUmc artsen op te leiden in het prachtige specialisme ouderengeneeskunde.

Alles verandert

Heftige persoonlijke verlieservaringen doen een dokter doorgaans geen kwaad. Voor mij waren de suïcide van mijn zus en het overlijden van mijn ouders cruciale leerervaringen. Wanneer je in staat bent het verlies met open vizier aan te gaan, dan verruimt dat uiteindelijk de geest tot een plaats waar ook het lijden van anderen aanwezig kan zijn. En in de verbinding kan dan iets herkend worden.

Het is fijn om te groeien als dokter. Belangrijk is het om los te komen van de regels, de protocollen en het lef te hebben, het eigen pad te kiezen als de situatie dat vraagt. En weer terug te vallen in de consensus als het nodig is. Niemand heeft de wijsheid in pacht. Samen weten we meer. Maar dat intuïtieve, dat Spinoza ooit beschreef als de hoogste vorm van weten, brengt me steeds vaker op plaatsen, waar de boeken zijn opgehouden.

Toen mijn zus in 2008 als veelbelovende jonge radiologe van een flat sprong, kreeg het leven een nieuwe dimensie. Als iemand, waar je zo van gehouden hebt zich het leven beneemt, dan valt de zin er van weg. Gelukkig is er één constante in het leven. En dat is, dat alles verandert. In beweging blijft. Ook de perceptie van de betekenis ervan. Tot de laatste adem en slag van het hart.

Mijn kijk op de dood; mijn eigen sterven, de liefde en het leven is veranderd

Afgelopen vrijdag heb ik mezelf aan iets onbenoembaars overgegeven. Ik wist al vroeg, dat het ooit op mijn pad zou komen. Zo’n veertien jaar nadat ik die eerste ‘roep’ gehoord had, kwam het als een cadeau van mijn jongste zus. Enkele weken geleden. Er waren veel redenen om dit te doen. Eén daarvan is dat de afstand tot patiënten die verdwalen in hun geest groot kan zijn. Zou ik daar ook kunnen zijn? Hoe zou ik me er toe verhouden als ik alle gevoel van controle in de waagschaal zou stellen?

Ze heeft hem zorgvuldig uitgekozen. Onze gids. Hij is bedreven in de ‘plantgeneeskunde’. Heeft de wereld over gezworven en kennis opgedaan bij wijze Sjamanen. Diep in de Amazone. We, mijn jongste zus en ik, zijn de avond er voor in Eindhoven neergestreken in een comfortabel hotel. Vroeger vochten we elkaar de tent uit. Nu voelt alles tussen ons als volstrekt vanzelfsprekend.

Aan het begin van de ceremonie spreken we onze intentie uit, wetende dat het medicijn ons niet gaat geven wat we willen, maar wel wat we nodig hebben. Dat zegt de gids. We hopen alleen niet, dat het een acute opname in de psychiatrie wordt.

Het blijkt, dat we sterk hechten aan de dagelijkse realiteit. Stap voor stap gaan we met de paddenstoelen tot ruim over de ‘Heroic Dose’. Wat er daarna gebeurt, is met geen pen te beschrijven. En het voelt ook niet passend om dat te proberen. Een in- en aangrijpende ervaring, die mijn kijk op de dood; mijn eigen sterven, de liefde en het leven heeft veranderd. Als alle grond onder je voeten, inclusief het gevoel van tijd verdwijnt.

Maar de boodschap was kraakhelder.

Leef.

En doe het vanuit je hart.