Eenzaam

Vandaag hoorde ik op het journaal het bericht dat veel gebruikers van het WMO loket eenzaam zijn. Eerder was al het bericht dat het gevoel van eenzaamheid onderen jongeren was gegroeid. Daarvoor was in het nieuws dat ouderen zich vaker eenzaam voelen.

Zelf word ik wat treurig van deze berichten. Je eenzaam voelen is geen prettig gevoel. Eenzaamheid is een begrip met verschillende achtergronden en betekenissen. Achter de zin: "mensen die gebruik maken van het WMO-loket", schuilen zoveel uiteenlopende levensverhalen. Het gemeenschappelijke van deze verhalen, is dat het verhalen zijn van mensen die beperkingen ervaren in hun dagelijkse leven. Het gaat dan vaak over de beperkingen die volgens mij ontstaan zijn doordat de maatschappij anders ingericht is. Het grootste verschil is dat je vooral moet participeren in een digitale wereld. Met de belastingdienst, de verzekeringsmaatschappij, de woningbouwstichting en met de politie heb je over het algemeen geen persoonlijk contact meer. Er zijn vragenformulieren en formats die je met je computer moet downloaden. Of je moet je gegevens uploaden en dan hopen dat het goed komt. Helaas zijn al die formats en formulieren standaarden. Dan krijg je opeens te horen bij een informatieavond over de buurtrenovatie, dat er door de gemeente gerekend wordt met 1.6 auto’s per huishouden om genoeg parkeerplaatsen te realiseren.

Nu weer terug naar die eenzaamheid. Voor deze doorgevoerde digitalisering had je in het dagelijkse leven contactmomentjes. Wanneer je boodschappen deed had je een praatje met de kassière. Niet perse diepgaande gesprekken, maar wel contact. Nu is het contact of je een klantenkaart hebt en of je zegels spaart. Of je krijgt het dringende verzoek om zelf je boodschappen te scannen om zo zonder kassière je boodschappen af te rekenen. Ik ben vast niet de enige die dan ziet dat veel oudere mensen hier in het geheel niet mee om kunnen gaan. Van oudere mensen is het vrij zichtbaar dat ze mogelijk wat ondersteuning nodig hebben. Voor mensen met een mentale beperking niet. Voor het verhaal is het niet zo belangrijk waar die beperking precies vandaan komt. Het effect is dat mensen zich buiten spel voelen staan.

Eenzame jongeren kom ik binnen mijn werk veel tegen.  Zij hebben een licht verstandelijke beperking waardoor zij niet optimaal mee kunnen doen in deze snelle wereld. Ze kunnen niet meedoen onder andere  omdat ze vaak aangewezen zijn op inkomsten via een uitkering. Ze krijgen geen kans in het arbeidsproces. De droom van velen is het hebben van een leuke baan, een huisje en een relatie. Uiteindelijk is voor het krijgen van een relatie wel weer een app bedacht. Waardoor mensen met een beperking ook kunnen daten.

Eenzame ouderen die steeds langer thuis moeten wonen met soms meer dan schrijnende gezondheidsproblemen. Mantelzorgers die naarstig alle ballen in de lucht proberen te houden. Het is geen onwil, wel gebrek aan tijd om de ander werkelijke aandacht te geven. Het eigen gezin vraagt aandacht, de werkgever vraagt, de overheid vraagt.

Professionals die mensen begeleiden, verzorgen of ondersteunen om deze mensen iets van eigen regie te laten behouden worden gedwongen tot enorm veel papierwerk. Vaak is deze papierwinkel een controlerend systeem. Begrijpelijk dat er zorgvuldig met overheidsgeld wordt omgegaan. Helaas komt het intermenselijk contact dit niet ten goede. Je kan de tijd bijna niet vrij invullen. Het digitale tijdperk rukt verder op. Aandoenlijke robots komen op de markt. Mensen kunnen dan tegen de robot hun zorgen uiten. Met deze robot kun je een agenda bijhouden, een spelletje spelen. Hij kan je herinneren dat je medicijnen moet innemen of dat het tijd is om te eten of te slapen. Deze robot kan veel meer dan dat ik kan bedenken. Ik geef het toe, ik ben zelf geen whizzkid.

Of deze robot een antwoord is op de groeiende eenzaamheid, dat denk ik niet. Mijn eigen antwoord is vrij bescheiden. Ik probeer toch tegen alles in wel tijd te nemen voor een praatje. Soms heb ik heimwee naar ongeveer dertig jaar geleden. Ik rookte buiten in de zon een shagje met cliënten die toen nog bewoners werden genoemd. Sinterklaas werd gevierd met gedichten en een surprise Ik pakte de telefoon wanneer ik informatie wilde over een regeling. Met verjaardag stuurde ik kaartjes aan bekenden. Of ik schreef een brief aan mijn lief.