Zonder zorgen een rookvrij buitenterrein

In dit praktijkvoorbeeld, origineel gepubliceerd door het Trimbos Instituut, wordt er ingegaan op de manier waarop het Trimbos Instituut rookvrij is geworden. In navolging van de al eerder verwijderde inpandige rookruimte, heeft het Trimbos Instituut ook hun buitenterrein rookvrij gemaakt. Dit was een belangrijke stap en lastig om te implementeren omdat je niet betuttelend wilt zijn als werkgever richting je medewerkers. Ook veel zorginstellingen zijn bezig hun buitenterreinen rookvrij te maken en komen hierbij dilemma’s tegen. Maar juist in coronatijd moeten ze daarmee doorgaan, schrijven Emma Koopman en Jeroen Bommelé in deze blog. Om zorginstellingen te helpen bij het rookvrij maken van het terrein delen zij hun ervaringen.

Rookvrije zorginstellingen

Het ligt misschien niet voor de hand om het in deze tijd van thuiswerken te hebben over een rookvrij terrein, maar zolang de coronacrisis voortduurt is het belangrijk dat organisaties nadenken over hoe ze kunnen bijdragen aan de gezondheid van medewerkers, patiënten en bezoekers. Vooral voor zorginstellingen is het belangrijk om rookvrij te worden, omdat dit de gezondheid van medewerkers, patiënten en bezoekers bevordert. Roken verhoogt immers het risico op ziekten zoals kanker, COPD, hart- en vaatziekten en diabetes en is de belangrijkste oorzaak van voortijdige sterfte. In enkele zorgsectoren, zoals de GGZ en de verslavingszorg, wordt veel gerookt. In de verslavingszorg zorgt stoppen met roken er ook voor dat patiënten makkelijker kunnen herstellen van andere verslavingen. Een rookvrij terrein stimuleert het stoppen met roken. Ten slotte is het belangrijk dat medewerkers, patiënten en bezoekers beschermd worden tegen tweedehands rook (ofwel meeroken) en dat zij geen derdehands rook mee naar binnen nemen. Het rookvrij maken van een terrein kan in de praktijk best een flinke uitdaging zijn. Dit hebben we ook ervaren bij het rookvrij maken van het terrein van het Trimbos-instituut .

Waarom een rookvrij terrein?

In de afgelopen jaren hebben veel zorginstellingen en andere organisaties een rookvrij beleid opgesteld en hun buitenruimten rookvrij gemaakt. Geïnspireerd door de beweging van de Rookvrije Generatie, willen zij bijdragen aan een wereld waarin kinderen rookvrij kunnen opgroeien. Door het rookvrij maken van buitenterreinen geven organisaties een duidelijk signaal aan de medewerkers, patiënten en bezoekers dat een rookvrije samenleving belangrijk is. Een goed rookvrij beleid zorgt ook voor een cultuurverandering. Het ontmoedigt het roken en ondersteunt stoppogingen van medewerkers en patiënten. Ook draagt het bij aan de sociale norm dat niet-roken het nieuwe normaal is.

Draagvlak voor een rookvrij Trimbos

In januari 2019 heeft het Trimbos-instituut haar buitenterrein rookvrij gemaakt. Net als veel organisaties vonden wij dat best spannend. We wisten niet wat onze collega’s en bezoekers ervan zouden vinden. Onze Raad van Bestuur heeft negen maanden voor het rookvrij worden van het buitenterrein een groep collega’s aangewezen om het implementatieproces te coördineren. Hierin zaten vertegenwoordigers van de Ondernemingsraad, Personeelszaken, Gebouwenbeheer en de afdeling Communicatie. Voorzitter en secretaris waren experts van het Nationaal Expertisecentrum Tabaksontmoediging (NET) van het Trimbos-instituut.

De werkgroep ging eerst in gesprek met collega’s die roken en het management van organisaties die ruimten huren bij het Trimbos-instituut. Vervolgens heeft de werkgroep ruim voordat het terrein rookvrij werd, de plannen bij alle collega’s aangekondigd en hen uitgenodigd hierover mee te denken. Voorafgaand aan de invoering, hield de werkgroep rekening met een beperkt draagvlak, maar dat bleek erg mee te vallen. Vlak voor de invoering steunde 64% van de medewerkers het rookvrij maken van het buitenterrein. Ruim een jaar erna was dit gestegen tot 82%. Ook het percentage medewerkers dat de vragenlijst heeft ingevuld en het belangrijk vond dat ons terrein rookvrij was, steeg van 57% naar 75%. De steun voor het rookvrije terrein nam dus sterk toe na invoering. We hebben deze resultaten en de details van ons beleid enkele weken geleden gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift.

De uitdagingen van een rookvrije buitenruimte

Het is onze ervaring dat het invoeren van een rookvrije buitenruimte goed moet worden aangepakt om te voorkomen dat medewerkers voor de poort van het terrein zouden gaan roken of voor overlast in de buurt zouden zorgen.

Het is belangrijk om op een duidelijke en positieve manier te communiceren dat het terrein rookvrij is. Op onze locatie in Utrecht hebben we bij alle ingangen meerdere bordjes opgehangen die bezoekers informeren over het nieuwe beleid. Om passende zorg te bieden aan medewerkers die roken hebben we stoppen met roken hulp aangeboden. Hier is overigens weinig gebruik van gemaakt. In het begin kwam het voor dat een enkele bezoeker nog niet op de hoogte was van het nieuwe beleid. Door te vragen: “Wist u al dat dit terrein rookvrij is?” konden we hem/haar zonder problemen wijzen op het nieuwe beleid. Na verloop van tijd rookte er bijna niemand meer op het terrein.

Het komt nog wel incidenteel voor dat een medewerker of bezoeker bij het hek een sigaret op steekt. Ook dan vragen wij hen op een vriendelijke manier om ook daar liever niet te roken. Net als iedereen, vinden wij het belangrijk om een goede band te hebben met de buurt en omgeving. Want alleen samen kunnen we een rookvrije generatie realiseren.

Doet u ook mee?

Juist in coronatijd is het belangrijk om als zorginstelling een rookvrij beleid op te stellen. Gezondheid is belangrijker dan ooit en er bestaat draagvlak voor maatregelen die de gezondheid bevorderen. Door het buitenterrein rookvrij te maken, sluit u aan bij een brede beweging van zorginstellingen die rookvrij worden en daarmee een gezonde omgeving bieden voor hun patiënten. U draagt zo bij aan een Nederland waarin niet-roken normaal wordt en er uiteindelijk een rookvrije generatie ontstaat. Alleen samen kunnen we dit doen!

Dit praktijkvoorbeeld s origineel gepubliceerd door het Trimbos Instituut. Wil je weten meer weten over het rookvrij maken van jou zorginstelling? Bezoek de website van het Trimbos Instituut, ga naar de Toolkit Rookvrije zorg en ga met elkaar in gesprek!