Grensoverschrijdend gedrag binnen vrijwilligerswerk

Komt het bij ons ook voor? 

Dit jaar heb ik twee keer een melding gekregen van collega coördinatoren in mijn organisatie over grensoverschrijdend gedrag richting een vrijwilligster.
Het was al vele jaren geleden dat ik een melding kreeg van een incident tussen een vrijwilliger en een medewerkerster. Dus dat ik nu twee meldingen heb in een half jaar maakt dat dit onderwerp aandacht nodig heeft. Het eerste voorval is tussen twee vrijwilligers, de vrijwilligster die de melding maakte gaf aan het kan zijn dat ik er te veel in zie, en dat het gewoon goed bedoeld was. Dus ik wil het bij de melding laten, jullie hoeven er verder niets mee te doen. Het tweede voorval was tussen een bewoner en een vrijwilligster. De vrijwilligster hier geeft aan het is een bewoner en hij heeft dementie dus de melding hierover is voldoende in begrijp het wel. Dan kun je als coordinator niet zo veel doen of toch wel? Niet lang geleden heeft de directie een artikel geplaatst op "Intranet" over grensoverschrijdend gedrag en hoe daar mee om te gaan binnen de organisatie. Vrijwilligers zien dit bericht niet. Ik heb het bericht overgenomen en geplaatst in de nieuwsbrief voor vrijwilligers. Hierin staat vanuit de directie de oproep om grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar te maken, meld dus als je iets overkomt. Daarnaast ben ik met een collega in de formulieren gedoken waarop je incidenten kunt melden. Dit zijn de MIC Meldingsformulier Incidenten Clienten en het VIM formulier Veilig Incidenten Melden. In deze formulieren staat een opsomming welke personen er bij het incident betrokken waren.

Zo zien wij: 

• Medewerker - Medewerker
• Medewerker - Bewoner
• Bewoner - Medewerker
• Naaste/Familielid -Bewoner
• Naaste/Familielid - Medeweker 
• Medewerker - Naaste/Familielid 
• Bewoner - Naaste/Familielid
• Vrijwilliger - Vrijwilliger
• Vrijwilliger - Medewerker
• Medewerker - Vrijwilliger
• Vrijwilliger - Bewoner 

En hier missen wij de optie Bewoner - Vrijwilliger, we hebben de mensen die over deze formulieren gaan gevraagd om de lijst aan te passen met de optie Bewoner - Vrijwilliger want juist die optie hebben we nodig om het incident te kunnen melden. Dit zijn voor nu de stappen die ik gezet heb op het onderwerp grensoverschrijdend gedrag en toch heb ik het gevoel dat dit nog niet voldoende is. 

Vandaag een special over sociale veiligheid in de vrijwilligerssector binnen via het NOV van het platform in veilige handen.  
Zij hebben een aantal opties om jou als coördinator vrijwillige inzet te ondersteunen in de verschillende sectoren met het onderwerp grensoverschrijdend gedrag. 

Inhoudsopgave

In deze special over sociale veiligheid in de vrijwilligerssector aandacht voor:

• Wat is grensoverschrijdend gedrag eigenlijk?
• Hoe kunnen onze gratis adviseurs jullie helpen?
• Welke praktische hulpmiddelen zijn er?
• Vertrouwenspersoon en vertrouwenscontactpersoon: wat is het verschil?
• Zet in je agenda: 9 november 2023, Themabijeenkomst Sociale Veiligheid in Utrecht 

Wat is grensoverschrijdend gedrag?

Maar liefst 80 procent (!) van grensoverschrijdend gedrag gebeurt door een bekende. Wist je dat? Grensoverschrijdend gedrag is elke vorm van (seksueel) gedrag of (seksuele) toenadering, in verbale, non-verbale, digitale of fysieke zin, hetzij opzettelijk of onopzettelijk, die door de persoon die het ondergaat als ongewenst of gedwongen wordt ervaren. Denk aan discrimineren, schelden, pesten, uitlachen, roddelen, uitsluiten en misbruik maken van een machtspositie. Als organisatie wil je een sociale veilige en gezonde werkomgeving bieden. Als coördinator of adviseur in de ondersteuning van het vrijwilligerswerk wil je besturen en vrijwilligers ook hierin helpen. Je staat daarin niet alleen, want Vereniging NOV heeft een expertpool van adviseurs die organisaties, besturen en ondersteuners op maat kan helpen. Kosteloos, door subsidie van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).

Hoe kunnen onze gratis adviseurs helpen?

De experts van Vereniging NOV kunnen bijvoorbeeld helpen bij het opstellen van preventief beleid voor grensoverschrijdend gedrag. Zij kunnen ook inspiratiebijeenkomsten over sociale veiligheid voor meerdere organisaties samen lokaal organiseren, online én op locatie.
De expertpool ondersteunt bij het:

• Opstellen van preventiebeleid/sociaal veiligheidsbeleid
• Aanvragen deelname regeling gratis VOG
• Opstellen van gedragsregels
• Opstellen van een aannamebeleid
• Het opleiden (trainen) van de vertrouwenscontactpersoon
• Het verzorgen van inspiratiesessie over sociale veiligheid binnen de organisatie
• Het verzorgen van een inspiratiesessie over de rol en taken van een vertrouwenscontactpersoon

Deze ondersteuning en begeleiding is kosteloos. Kijk op inveiligehanden.nl voor de contactgegevens van de experts.

Welke praktische hulpmiddelen zijn er?

Je hoeft geen dingen zelf te bedenken. De expertpool heeft materiaal ontwikkeld en verzameld dat je kunt gebruiken of waar je naartoe kunt doorlinken op je website:

• Werkvormen om een risico-inventarisatie uit te voeren (waar en hoe kan het fout gaan bij jouw organisatie?)
• Verschillende werkvormen voor communicatie met leden, vrijwilligers en cliënten
• Model gedragscode, ook in het Engels
• Werkvormen voor het opstellen van omgangsregels
• Voorbeeldbrief aanmelding voor Regeling Gratis VOG
• Korte animaties die de verschillende aspecten van sociale veiligheid belichten.
• En meer! Hier vind je alle materialen.

Vertrouwenspersoon of vertrouwenscontactpersoon: wat is het verschil?

De termen vertrouwenspersoon en vertrouwenscontactpersoon lijken veel op elkaar en dat veroorzaakt verwarring. Toch is er een duidelijk verschil tussen de twee functies. Een vertrouwenspersoon begeleidt een slachtoffer of beschuldigde (vaak voor langere tijd) en kan bijvoorbeeld ook meegaan naar gesprekken of naar de politie, als het slachtoffer beslist aangifte te doen. Een vertrouwenspersoon volgt een geaccrediteerde opleiding. Diverse organisaties bieden deze opleiding aan. Daarna laten professionele vertrouwenspersonen zich meestal certificeren. Om gecertificeerd te blijven, moet een vertrouwenspersoon zich onder andere houden aan de beroepscode, bij- en nascholing te volgen en deel te nemen aan intervisiebijeenkomsten.

Een vertrouwenscontactpersoon (VCP) vervult deze rol bijna altijd als vrijwilliger en biedt alleen de eerste opvang. Meestal is het contact kortdurend. De VCP gaat in gesprek met slachtoffer of beschuldigde en onderzoekt waar de persoon in kwestie terecht kan met zijn hulpvraag en welke mogelijke stappen genomen kunnen worden.

Laat je door ons trainen

Bij Vereniging NOV kun je een gratis eendaagse training volgen tot vertrouwenscontactpersoon. Deze training is bedoeld voor mensen die de rol daadwerkelijk gaan vervullen en die met vrijwilligers werken. Wij zien vaak mensen doorstromen naar de geaccrediteerde opleiding tot vertrouwenspersoon omdat ze het zo’n waardevol vak vinden!

De training wordt aangeboden in twee vormen en is kosteloos.

• Vorm 1: dagdeel 1 online en dagdeel 2 op locatie.
• Vorm 2: dagdeel 1 en 2 op dezelfde dag op locatie.

Dagdeel 2 wordt alleen op locatie aangeboden omdat het in dat dagdeel draait om casuïstiek en gesprekstechnieken oefenen.

In de agenda van inveiligehanden.nl vind je alle data voor geplande trainingen. Zit er niets in jouw buurt bij? Neem dan contact op met de adviseur in jouw regio.

Zet in je agenda: 9 november

Op 9 november vindt er een bijeenkomst plaats in Utrecht waar coördinatoren en adviseurs elkaar kunnen ontmoeten en waarin we de volgende onderwerpen behandelen:

• Inleiding sociale veiligheid
• Wat is preventief beleid?
• Vertrouwenspersoon en vertrouwenscontactpersoon
• Hoe verhoudt het bestuur zich tot een vertrouwens(contact)persoon?
• Crisisvoorbereiding voor besturen
• Aan de slag met de gedragscode
• Microagressie en inclusie

Deze thema’s behandelen we in kleinere groepen op een interactieve manier, zodat iedereen aan bod komt. Exacte tijden, kosten en programma volgen nog. Wil je op de hoogte gehouden worden, stuur dan een mailtje aan Petra Zeverboom, p.zeverboom@nov.nl of klik op VOLGEN op de agendapagina inveiligehanden.nl.