Vervolg 3: Wlz voor mensen met psychische kwetsbaarheid: wat kan een onafhankelijk cliëntondersteuner betekenen?

De verantwoordelijkheid voor beschermd wonen is bij de decentralisaties in het sociaal domein in 2015 overgeheveld naar centrumgemeentes. Doorgaans wordt beschermd wonen door gemeentes als ‘tijdelijke voorziening’ gelabeld, terwijl een deel van de doelgroep daar permanent op is aangewezen. Met het openstellen van de Wlz voor deze doelgroep wordt zekerheid en rust gecreëerd, voor zowel gemeentes als cliënten. Het aantal aanvragen voor een Wlz-indicatie is echter hoger dan verwacht, er ontstaat vertraging in het proces van toekennen van de indicaties en lang niet iedereen blijkt in aanmerking te komen voor een Wlz-indicatie. Tegen welke vraagstukken loopt men hier in de praktijk aan en wat kan onafhankelijke cliëntondersteuning hierin betekenen?

Om een beeld te krijgen wie zorg kan krijgen vanuit de Wlz, heeft het CIZ cliëntschetsen gemaakt van mensen met een psychische kwetsbaarheid. Dit helpt om het verschil tussen zorg uit de Wmo, Zvw en de Wlz te duiden en welke situaties je hierbij kunt voorstellen. Bekijk deze cliëntschetsen hier.

De rol van de cliëntondersteuner

Onafhankelijke cliëntondersteuning is bestemd voor iedereen die vragen heeft over levensdomeinen als zelfstandig leven, zorg en ondersteuning, participatie, wonen, onderwijs en werk en inkomen. Zo richt cliëntondersteuning zich ook op mensen met GGZ-problematiek. De cliëntondersteuner biedt een luisterend oor en helpt de inwoner het overzicht behouden. Daarnaast helpt de cliëntondersteuner bij vraagverheldering en denkt mee bij het beroep doen op vormen van ondersteuning of zorg. Denk hierbij aan het opstellen van een persoonlijk plan als voorbereiding op een toegangsgesprek, zo nodig meegaan naar het gesprek, meedenken met de inwoner of de toegekende zorg of ondersteuning inderdaad passend is en meedenken over de keuze van een geschikte aanbieder. Bij de overgang van de Wmo naar de Wlz is de continuïteit van zorg, vooral de woonsituatie, het uitgangspunt. Als het goed is kan het grootste deel van de cliënten blijven wonen waar zij nu wonen. Als dit in gevaar komt, speelt de cliëntondersteuner een grote rol in het bijstaan van de cliënt. Daarnaast is voor veel cliënten die zorg ontvangen vanuit de zorgverzekeringswet, de cliëntondersteuner niet in beeld. Terwijl juist deze groep behoefte kan hebben aan cliëntondersteuning. Het is belangrijk dat cliëntondersteuning ook voor deze groep in beeld komt. 

Belang verschillen Wmo en Wlz

Het is voor cliëntondersteuners, ongeacht vanuit welke wetgeving, van belang om bewust te zijn van de verschillen tussen de Wmo en de Wlz, en waar je aandacht voor moet hebben bij de overgang hiertussen. Ook is het belangrijk voor cliëntondersteuners om te weten wanneer er een beroep moet worden gedaan op de zorgverzekeringwet. Dit is voornamelijk het geval bij mensen met psychische kwetsbaarheid, waarbij de zorgbehoefte sterk kan wisselen en het onduidelijk is of, en zo ja welke, structurele zorg er in de toekomst nodig is.

Waar moet je op letten bij de overgang van mensen met GGZ-problematiek naar de Wlz

Wlz-zorg passend
De Wmo en de Zvw gaan ervan uit dat mensen, met ondersteuning, structuur in hun leven kunnen brengen en dat ze (op den duur en al dan niet met ondersteuning) zelfstandig kunnen wonen. De Wlz is bedoeld voor mensen die hun leven lang permanent toezicht nodig hebben, 24 uur per dag. Voor de Wlz regelt het CIZ de toegang. Om het verschil tussen zorg uit de Wmo, Zvw en de Wlz te duiden heeft het CIZ een handreiking ontwikkeld met cliëntschetsen. Hierin verduidelijken ze aan de hand van casuïstiek op welke wet iemand een beroep moet doen.

Eigen bijdrage
Niet iedereen is op de hoogte dat er mogelijk hogere eigen bijdragen gelden in de Wlz. Sommige personen komen hier pas achter als ze al overgestapt zijn naar de Wlz. Wanneer iemand met ambulante begeleiding en ondersteuning eerst thuis woonde en daardoor het abonnementstarief Wmo betaalde, en vervolgens overstapt naar de Wlz, gaat hij/zij een inkomens- en vermogensafhankelijk eigen bijdrage betalen. De eigen bijdrage voor de Wlz wordt geïnd door het CAK. Er is een rekenhulp beschikbaar om de eigen bijdrage in de Wlz te berekenen.

Toegang
Toegang tot de Wlz wordt verkregen door middel van een indicatie die wordt afgegeven door het CIZ. Het CIZ toetst of aan de criteria voldaan wordt. Hier is een uitgebreide toelichting op beschikbaar, het draait om de volgende zaken: 

• aanwezigheid van een aandoening of stoornis (actuele diagnose moet beschikbaar zijn);
• permanent toezicht of 24 uur zorg in de nabijheid noodzakelijk;
• de zorgbehoefte moet blijvend zijn.

Rechten
De gemeente mag een cliënt wel verzoeken een Wlz aanvraag te doen (de Wlz is voorliggend), maar niet dwingen. Uiteindelijk moet een cliënt zelf een handtekening onder de Wlz aanvraag zetten. 

Zorgaanbieders
Niet alle zorgaanbieders zijn gecontracteerd in de Wlz. Het kan voorkomen dat clienten bij overgang naar de Wlz van zorgaanbieder moeten wisselen.