De waarde van het sociaal domein: investeren vereist

VNG:  Bestaanszeker Nederland

Als gemeenten willen we een stap naar voren zetten om te komen tot een strategische agenda met maatregelen voor het borgen van bestaanszekerheid de komende 10 jaar.

Dat doen we graag samen met inwoners, publieke dienstverleners, maatschappelijke organisaties en de politiek. Hoe komen we tot een gezonde samenleving waarin iedereen beschikt over voldoende inkomen en huisvesting, meedoet naar vermogen en inwoners weer vertrouwen hebben in de overheid? VNG, Divosa en de gemeentelijke netwerken hebben dit uitgewerkt in de geactualiseerde propositie ‘De waarde van het sociaal domein’.

Opstapelende crises vragen om fundamentele stappen

In een wereld waarin crises zich opstapelen, is grote druk om op korte termijn fundamentele stappen te zetten. De hoge energietarieven en prijsstijgingen raken een steeds grotere groep inwoners. De vergrijzing zorgt voor zowel meer inwoners met een zorgbehoefte als minder personeel dat die zorg kan bieden. Er is een nijpend woningtekort, zeker voor starters en aandachtsgroepen zoals mensen die uitstromen uit instellingen, arbeidsmigranten en statushouders.

Thema's: bestaanszekerheid, kansengelijkheid, en gezond samenleven

De propositie ‘De waarde van het sociaal domein’ is langs 3 grote thema’s ingericht die nauw met elkaar samenhangen: bestaanszekerheid bieden, kansengelijkheid vergroten en gezond samenleven versterken. Zo leidt bestaansonzekerheid tot stress die mensen belemmert deel te nemen aan onze samenleving en kinderen goed op te voeden en kan een inwoner pas echt meedoen aan onze maatschappij als deze zich mentaal en fysiek gezond voelt. 

Bestaanszekerheid bieden door onzekerheid te verminderen

Iedereen moet rond kunnen komen van een voorspelbaar inkomen, een dak boven het hoofd hebben en mee kunnen doen in de maatschappij. Wij investeren in het bieden van bestaanszekerheid aan inwoners die in de knel zitten, zodat hun inkomen, werk of woonsituatie (weer) voldoende en voorspelbaar is. Met begrijpelijke regelgeving. 

Wat is nodig?

• Fundamentele keuze voor voldoende bestaanszekerheid conform de adviezen van de commissie Sociaal Minimum.
• Investeren in voldoende passende en betaalbare woningen, evenredig verspreid over het land.
• Samen met werkgevers en het rijk inzetten voor een inclusieve arbeidsmarkt. Voldoende middelen voor de sociaal-ontwikkelbedrijven.
• Voldoende rechtshulp en rechtsbescherming, adequate schuldhulpverlening.
• Samenwerking met politie, zorg- en veiligheidspartners voor een veilige buurt. 

Kansengelijkheid vergroten door ongelijk te investeren

We willen een nieuwe generatie met minder achterstanden laten opgroeien. We investeren in jeugd en jongeren en bieden maatwerk aan inwoners die steun en/of zorg nodig hebben.

Wat is nodig?

• Samenwerking tussen kinderopvang, onderwijs, zorg en gemeenten.
• Investering in de kwaliteit van onderwijshuisvesting, zodat deze gebouwen een ontmoetingsplek in de wijk worden en uitval wordt verminderd.
• Helderheid over de reikwijdte van de jeugdhulp en financiële zekerheid vanaf 2026.
• Gezamenlijke verkenning waar standaardisering en uniformering in het jeugdstelsel mogelijk zijn om administratieve lasten voor gemeenten en aanbieders te beperken.
• Gebiedsgerichte aanpak over de domeinen heen.

Gezond samenleven versterken door gemeenschappen te verbinden

Gezond samenleven staat onder grote druk. Inwoners hebben vaak geen sociaal netwerk om problemen het hoofd te bieden. Door de toenemende vergrijzing en minder arbeidspotentieel om de zorgvraag op te vangen, wordt de zorgbehoefte groter dan de (professionele) zorg aankan. Het beroep op het aantal beschikbare mantelzorgers neemt enorm toe. Ook het aantal mensen met ernstig overgewicht stijgt hard. We streven naar een vitale samenleving waarin inwoners elkaar ontmoeten en in beweging zijn, gezond eten, zich gezonder voelen en samen kunnen bijdragen aan het versterken van onze samenleving.

Wat is nodig?

• Meer ruimte om te investeren in een sterke, sociale basis in de wijk gesteund door algemeen toegankelijke voorzieningen en korte lijnen tussen inwoners en voorzieningen.
• Meer aandacht en structurele investeringsruimte voor preventie en vroegsignalering.
• Verschuif structureel 2% van de zorgbegroting naar publieke gezondheid, ondersteuning en maatschappelijke zorg. Zodat gemeenten veel steviger kunnen bijdragen aan een vitale samenleving en een houdbare gezondheidszorg.   

De VNG en Divosa willen deze kernpunten graag samen met het rijk realiseren door het maken van langjarige financiële afspraken, een goede onderlinge taakverdeling en voldoende beleidsvrijheid voor gemeenten.  

Pamflet de propositie over bestaanszekerheid dat gestuurd is aan onder andere de informateur en Kamerleden. pamflet (pdf, 170 kB)