“Ook in een queerhuishouden ligt stof op de vensterbank. Alledaagsheid schept verbinding”

Juist in de alledaagsheid zit herkenning en schuilt verbinding, benadrukt Eveline van de Putte. Op 21 november verschijnt haar boek Een Zwaluw in de kamer, queer verhalen die je omarmen. Ze pleit voor begrip en acceptatie. “Er zijn heel veel kansen om lhbtiq+ gerelateerde onderwerpen bespreekbaar te maken. Draai eens een queer film. Nodig een rolmodel uit. Hang een regenboogvlag op om te laten zien dat echt iedereen welkom is.”

Ze noemt zichzelf “Zeeuws meisje in de grote stad, verhalenverteller, schrijver, fotograaf, trainer en vogelaar”. Met haar werk is Eveline van de Putte altijd met mensen bezig. “Spreken op congressen, gastcolleges geven, onderweg met de voorstelling Tour d’Amour om de verhalen van lhbtiq+ ouderen te vertellen. Privé ben ik het liefst met mijn vriendin op pad of alleen in de natuur. Lekker zwerven met mijn hond. Dat alleen zijn heb ik echt nodig om mijn ideeën vorm te geven en tot schrijven te komen.”

Op 21 november verschijnt je boek Een zwaluw in de kamer. Wat kun je vertellen over dit boek?

“Om te beginnen kan ik zeggen dat het echt heel anders is dan mijn eerdere werk. Schreef ik tot nu toe vooral levensverhalen van bijzondere ouderen en het heel persoonlijke Lucht, over de laatste dagen van een moeder, dit nieuwe boek is fictie. Een zwaluw in de kamer, queer verhalen die je omarmen bestaat uit twintig heel verschillende, op zichzelf staande verhalen, die ook nog eens geweldig geïllustreerd zijn door Linda Hirzmann.”

“Ook lhbtiq+ personen zijn vriend, partner, collega, buurman, reisgenoot, hondenliefhebber, om maar eens iets te noemen”

De verhalen normaliseren en integreren veel aspecten van seksuele- en genderdiversiteit in alledaagse gebeurtenissen, benadrukt Van de Putte. “Hierin is ook ruimte voor thema’s als rouw en verlies, scheiding, armoede, adoptie, discriminatie, racisme, verliefd zijn, culturele diversiteit, samen eten en struikelen over je eigen schoenen.”

Gaat het niet over queer zijn dan?

“Jazeker. Ieder verhaal heeft een queer onderwerp. Bijvoorbeeld over de verliefdheid tussen twee meiden, een jongen die opgroeit met twee vaders, een transjongen die worstelt met zijn identiteit, maar ook over een ouder die uit de kast komt. Want ook dat heeft grote impact op een gezin.

Ik wil echter niet de loep op dat queer zijn leggen. Je bent zo veel meer dan dat. Ook lhbtiq+ personen zijn immers vriend, partner, collega, buurman, reisgenoot, hondenliefhebber, om maar eens iets te noemen. Ook in een queerhuishouden ligt er stof op de vensterbank en moeten er boodschappen worden gedaan. Juist die alledaagsheid schept verbinding. We delen veel meer dan dat we verschillen!”

Op de achterflap staat: ‘Een boek waarin iedereen wel iets herkent.’ Kunnen we jou tussen de regels terugvinden?

“Iedere maker legt bewust of onbewust iets van zichzelf in een tekst. De mensen die mij wat beter kennen zullen hier en daar glimlachen: ‘Typisch Eveline.’  Toch zijn er ook persoonlijke ervaringen in het boek waar ik bijna nooit over praat.

Behalve uit eigen belevenissen heb ik veel inspiratie geput uit de gesprekken met zowel jongeren als ouderen, die ik de afgelopen jaren voerde. Maar ook uit mijn daily walks. Juist op straat hoor en zie je van alles. Als je er oog voor hebt tenminste. Soms vang je buiten flarden van gesprekken op. In je eigen taal, of juist in de melodieuze mix van talen die sommige jongeren spreken. Ik hou ervan. Al die observaties sla ik onbewust op en vormen een onuitputtelijke bron van scenes, beelden en geluid. Bouwstenen om in verhalen te verwerken.”

“Verhalen komen veel dichter bij dan begrippen en statistieken. Ik geloof erin!”

Heb je een lievelingsverhaal?

“Oei, dat is een gewetensvraag. De verhalen zijn echt allemaal zó anders. Maar ja, er zijn er toch een paar die me net iets dierbaarder zijn dan de anderen. Stil bijvoorbeeld. Daarin praat een jongen met zijn twee vaders over de dood en de angst hen kwijt te raken. En Veilig. In dat verhaal laat ik een geadopteerde jongen en zijn moeder, die kort daarvoor door haar vriendin is verlaten, samen picknicken. Het is een mooie middag, en toch is alles anders dan voorheen. De stress en het verdriet die dat weggaan van het vertrouwde gezinslid met zich meebrengt, heeft op ieder van hen een heel andere uitwerking.

De grondlaag van beide verhalen is het diepe verlangen naar geborgenheid en veilig zijn. In Stil staan die fundamenten voor die basisbehoeften stevig. In Veilig zijn ze onderuit getrokken, met alle gevolgen van dien.”

Hoe ben je op het idee gekomen dit boek te schrijven?

“Tijdens de Tour d’Amour, maar ook tijdens de gastcolleges die ik geef, merk ik keer op keer de kracht van story telling. Verhalen komen veel dichter bij dan begrippen en statistieken. Ik geloof erin! Ook zie ik iedere keer dat jongeren die moeite hebben met lhbtiq+ gemeenschap, toch luisteren omdat er een oudere persoon aan het woord is. ‘Voor ouderen heb je hoe dan ook respect!’

Daarbij komt de Burgerschapswet die in 2021 van kracht ging en die scholen verplicht aandacht te besteden aan lhbtiq+ gerelateerde onderwerpen. Veel docenten willen dit wel, maar hebben vaak geen idee hoe ze dit moeten aanpakken.

Tel daarbij mijn eigen gevoel om eens iets heel anders te maken, bij op. Zo kwam dit idee steeds meer naar voren. Het plan lag echter toch nog een paar jaar te rijpen op de plank. Maar de geluiden uit de verhardende samenleving, waaruit onder andere blijkt dat steeds minder jongeren homoseksualiteit normaal vinden en reacties uit de lhbtiq+ community over zich minder en minder veilig voelen, gaven mij het ‘startsein’.

Ik bedacht niet alleen het concept voor het boek, maar ook het project (voor)Lezen met Liefde. Hoe mooi is het om met het boek te werken en met (oudere)voorlezers langs de scholen te gaan. Denk aan de hoogste klas Primair Onderwijs, middelbare scholen en MBO. Voor de keren dat er geen voorlezer beschikbaar is, maken we ook wat video’s. Zo leest Jörgen Raymann een van mijn favoriete verhalen voor op film. De video’s komen op een website waarop ook vragen en opdrachten per verhaal te vinden zijn. Laagdrempelig gereedschap voor docenten, jongerenwerkers, begeleiders én ouders om het gesprek aan te gaan. Juist daarom heb ik gekozen om zoveel mogelijk thema’s in de verhalen te verweven. Wanneer je het gesprek begint met een situatie die dicht bij de leerlingen en studenten ligt, zoals discriminatie, je buitengesloten voelen, kom je makkelijker tot de wat moeilijkere onderwerpen zoals ‘dat homo gedoe’.”

De boekpresentatie vindt plaats tijdens het symposium lhbtiq+ -vriendelijk onderwijs & welzijn. Waarom dit symposium en voor wie is dit symposium?

“Al mijn boeken hebben een maatschappelijk thema. Onderwerpen die uitdagen tot uitwisseling en gesprek. Met een glas champagne proosten op het nieuwe boek vind ik niet voldoende. Daarom organiseer ik rond iedere nieuwe publicatie een betekenisvol evenement dat voor veel mensen interessant is. Zo is de lancering ook werkelijk een oproep om met het thema aan de slag te gaan. En een inspirerende bevestiging voor degene die dat al doen.

“Mensen, jong en oud, zijn nog altijd heel voorzichtig om over hun seksuele voorkeur of genderidentiteit te praten”

Veel onderwijs en welzijnsinstellingen voeren, net als zorgorganisaties, de slogan: ‘Bij ons is iedereen welkom!’ In de praktijk blijkt echter nog vaak dat ze weinig tot geen queer personen kennen. Je vertelt mij niet dat die er niet zijn binnen zo’n grote scholengemeenschap of binnen die wijkcentra. Mensen, jong en oud, zijn nog altijd heel voorzichtig om over hun seksuele voorkeur of genderidentiteit te praten. Dat heeft alles te maken met je al dan niet veilig voelen. Tijdens het symposium zullen diverse sprekers hun licht daarop laten schijnen. Met misschien wel als belangrijkste rode draad het belang van je gerepresenteerd voelen.

Wanneer er rolmodellen zijn in de samenleving, op school en zeker ook in films, social media en de (jeugd)literatuur, weet en voel je: ik ben niet de enige! Het is ok! Om dat gevoel te bereiken en ondersteunen, zet ik de kracht van verhalen vertellen in.

Docenten, social workers, zorgmedewerkers, buurtgenoten, ouders, familieleden, wij allemaal kunnen bijdrage aan een school, wijk, stad, woon en werkomgeving, waar iedereen op eigen wijze, in de eigen vorm op gelijkwaardige wijze mee kan doen. Een inclusieve samenleving dus. Het symposium is dan ook voor een breed publiek bedoeld: iedereen die van verhalen & van mensen houdt!”

Welke bedreigingen en kansen zie je rond lhbtiq+ -vriendelijk onderwijs & welzijn?

“Er zijn heel veel kansen om lhbtiq+ gerelateerde onderwerpen bespreekbaar te maken. Draai eens een queer film. Nodig een rolmodel uit. Hang een regenboogvlag op om te laten zien dat echt iedereen welkom is. Organiseer een speciale activiteit rondom bijvoorbeeld Coming Out Dag en Paarse Vrijdag en vergeet ook al die overige dagen van het jaar niet. Maak beleid waarin staat dat racisme, homo- en transfobie en alle andere vormen van discriminatie, schelden en uitsluiting niet worden getolereerd. Schrijf dat niet alleen op, handel er ook naar. En steun elkaar in dat handelen, want makkelijk is dat zeker niet altijd. Zorg dat je op de hoogte bent van andere activiteiten en hupverleners gespecialiseerd in de lhbtiq+ doelgroep, zodat je jongeren kunt doorverwijzen als dat nodig is. En train je medewerkers en vrijwilligers op queer sensitief werken. Onbekend maakt nog altijd onbemind. Het simpelweg meer weten, bewust zijn hoe het voor lhbtiq+ personen nog spannend en onveilig kan zijn, begrijpen hoe het bijvoorbeeld voor een trans- of non-binair persoon van groot belang is om de juiste naam en voornaamwoorden te gebruiken, helpt al zoveel.

Zeker in deze tijd waarin er ook veel bedreigingen zijn. De ruk naar rechts brengt ook vermindering in acceptatie van alles en iedereen die buiten de norm valt. Het bekladden van regenboogbankjes, verscheuren van regenboogvlaggen, haat reacties op social media, toename van geweld tegen lhbtiq+ personen. Al die uitingen van agressie vormen niet alleen een bedreiging voor lhbtiq+ gemeenschap, maar bedreigen de vrijheid van ons allemaal! Vandaag richt die afwijzing zich tegen mij, morgen tegen jou. Daarom vind ik het zo belangrijk om de dialoog over onze rechten te blijven voeren. Zonder aarzeling. Net zo sterk als die kleine zwaluw die zonder twijfel van het noorden naar zuiden vliegt. Heen én terug. En daarbij ieder jaar de tegenwind trotseert!”

Een zwaluw in de kamer, queer verhalen die je omarmen. Eveline van de Putte. Illustraties: Linda Hirzmann. ISBN: 9789083418438. 224 pagina’s.

Kijk verder voor meer informatie over het boek en meer informatie over de boekpresentatie en het symposium.

Theo Brand, Eindredacteur

Theo Brand is journalist en politicoloog en werkt bij Nieuw Wij als eindredacteur. Religie, levensbeschouwing en politiek zijn …

Profiel-pagina

 Webinar tip;

Op vrijdag 22 november 2024 om 15.00 uur is Eveline van de Putte spreker bij de Deelmee Kennisweek met de Webinar Seksuele – genderdiversiteit en LHBTI+ ouderen. Doe jij mee aan de Webinar op 22 november 2024? Geef je op via deze link. 

De 1e 10 deelnemers ontvangen haar nieuwe boek Een Zwaluw in de kamer, queer verhalen die je omarmen die op 21 november verschijnt.