Het welzijn van de cliënt staat centraal

Geintervieuwd door Kruispunt Stichting Eykenburg Den Haag

In zijn werk als praktijkdeskundige Onbegrepen Gedrag, komt Nico Gerpot (56) veel situaties tegen waar seksuele gevoelens of eerder seksuele behoeften een grote rol blijken te spelen. 

Soms kunnen cliënten het door hun ziekte of situatie niet meer duidelijk maken en ontstaan er problemen. Nico wordt dan ingeschakeld en krijgt met uiteenlopende situaties te maken. “We moeten beseffen dat het verlangen naar intimiteit en seksualiteit normaal is. Ook als je oud en in de war bent, dat het niet raar is of plat, en zeker geen probleemgedrag”.

“Er zijn van die beelden die we over het algemeen liever niet voor ons zien. Dat van oudere mensen bijvoorbeeld die seksueel actief zijn. Ik merk dat collega’s soms wat ongemakkelijk worden van het idee, want het hoort niet, kán toch niet. Maar waarom niet, vraag ik dan? Ik zie intimiteit en seksualiteit als een normale basisbehoefte van de mens. Leeftijd of bijvoorbeeld een ziekte als dementie doen daar niks aan af. Maar ik merk dat dat niet voor iedereen geldt. Soms doen we net of intimiteit en seksualiteit een afgesloten hoofdstuk is. Het kan dan weggezet worden als ongewenst gedrag van iemand die geen rem meer heeft. Maar dat is de verkeerde reactie.

Frustrerend

Ik begrijp dat het ongemakkelijk is. Want wat moet je met een man die in de gezamenlijke huiskamer openlijk masturbeert? Dat vraagt, nee, schreeuwt om een oplossing. Want daar, op dat moment kan het natuurlijk niet. Maar zeggen: ‘Dat mag niet hoor, dit doen we hier niet’, is geen oplossing. Daarmee negeer je een natuurlijke behoefte en het is een ontkenning van de cliënt. Weet je hoe frustrerend het is? Steeds horen dat iets niet mag? Ook niet als het om heel normale impulsen gaat?”

‘Het wordt te vaak weggezet als ongewenst gedrag. Dat is een verkeerde reactie’

Maar hoe moet je dan omgaan met cliënten met lustgevoelens? “Ik werd om hulp gevraagd bij een cliënt die elke ochtend tijdens haar verzorging zichzelf bevredigde. Dat was in het team al diverse keren besproken. Mijn collega’s voelden gêne, ongemak, ongeloof ook. Elke ochtend?! Was haar behoefte zo groot? Waarom deed ze dat?

Oplossing

Er met haar over praten kon niet, ze zat te diep in haar dementie. Maar door de situatie rustig te bekijken, begreep ik het. Mevrouw greep intuïtief haar kans tijdens die verzorging in de ochtend. Alle andere uren van de dag en de nacht droeg ze kleding en wat wij noemen een ‘gesloten systeem’. Die kon ze zelf niet uit trekken.” En wat was de oplossing? ”Nou, mijn collega’s gaan nu na het wassen even de kamer uit om haar wat privacy te gunnen en trekken daarna pas haar kleren weer aan. Zo krijgt mevrouw de ruimte en worden mijn collega’s niet elke ochtend geconfronteerd met hun eigen ongemak. Want dat kan behoorlijk belastend zijn. Oplossen van seksueel getoond gedrag vraagt om creatieve oplossingen en het bieden van privacy.

Nadenken hoe, waar en wanneer het wel kan. Steeds opnieuw, want elke situatie, elke cliënt vraagt om een eigen, specifieke aanpak. Er is geen blauwdruk.”

Grenzen stellen

Maar hoe ver moet je gaan als verzorgende als je ermee geconfronteerd wordt? “Dat bepaal je per moment.

Intimiteit betekent voor iedereen wat anders. Stel, een cliënt wil graag een knuffel. Dan heb je verschillende opties. Voor mij valt dat onder intimiteit en als het daar bij blijft en we voelen ons er beiden veilig bij, dan is er voor mij geen probleem. Maar het hangt af van je waarden en normen, je opvoeding en je achtergrond. Je moet dus je grenzen bewaken.”

Praten is de sleutel

Over grenzen gesproken. Werk je met knuffelen etc geen ‘verkeerd’ gedrag in de hand? “Nee, eerder het tegenovergestelde. Ik bewaak mijn grenzen goed en communiceer er duidelijk over, met de cliënt en met andere betrokkenen. Praten is de sleutel, hoe ongemakkelijk soms ook. Wij praten zelf meestal ook liever niet over ons seksleven en onze behoeften. Maar er zijn situaties waarin dat toch echt moet. Het welzijn van de cliënt staat tenslotte centraal.”

Note; Nico Gerpot organiseert samen met Deelmee in de week van de Toegankelijkheid op dinsdag 3 oktober om 10.00 uur over bovenstaand onderwerp een Webinar. Intimiteit en seksualiteit zijn ongeacht de leeftijd belangrijke aspecten van het leven. De behoefte aan het uiten van liefde, intimiteit en seksualiteit is groot. Ook in het verpleeghuis. Aandacht daarvoor kan de kwaliteit van leven en welzijn van cliënten verbeteren, maar het is niet altijd even makkelijk om het
onderwerp bespreekbaar te maken. 

Eind augustus in de Agenda op Deelmee.